Lâu nay, trên thị trường chứng khoán, các nhà đầu tư khi bán cổ phiếu hay chứng chỉ quỹ đều phải nộp mức thuế 0,1% trên tổng giá trị chào bán. Tuy nhiên, kể từ ngày 5/12, ngoài số thuế này, nhà đầu tư sẽ phải mất thêm khoản thuế thu nhập cá nhân 5% khi bán số cổ phiếu là cổ tức hoặc cổ phiếu thưởng đã nhận được.
Hiện, đã nhiều công ty chứng khoán đã gửi thư điện tử (email) thông báo đến các nhà đầu tư về quy định cũng như tiến trình kê khai và nộp thuế thu nhập cá nhân đối với thu nhập từ đầu tư vốn thay cho nhà đầu tư.
Nhà đầu tư “kêu” thiệt
Khi thu thuế, các công ty chứng khoán sẽ chia ra làm 2 trường hợp: nếu giá bán cổ phiếu lớn hơn mệnh giá (mệnh giá là 10.000 đồng/cp) thì giá tính thuế được áp dụng bằng mệnh giá; trường hợp khi giá bán cổ phiếu thấp hơn mệnh giá thì được tính thuế theo giá bán thực tế.
Theo chia sẻ của một nhà đầu tư lâu năm, chị Minh Hiền (Cầu Giấy, Hà Nội), với mức thuế 5,01% mà nhà đầu tư phải chịu nếu bán cổ phiếu cổ tức thì sẽ khá thiệt thòi, chưa kể nếu cổ phiếu bị giảm giá thì còn thua lỗ hơn nhiều vì khi nhận được cổ tức giá cổ phiếu cũng đã bị điều chỉnh.
Ví dụ, nhà đầu tư ban đầu sở hữu 2.000 cổ phiếu A, sau đó nhận thêm 1.000 cổ phiếu cổ tức (tỷ lệ cổ tức 2:1), tổng cộng nhà đầu tư sẽ có 3.000 cổ phiếu A.
Nếu nhà đầu tư thực hiện bán 500 cổ phiếu, theo quy định ưu tiên, các công ty chứng khoán sẽ mặc định lượng cổ phiếu này là cổ tức sẽ tiến hành khấu trừ 5% thuế thu nhập cá nhân và 0,1% toàn bộ giá trị bán.
Giả sử giá cổ phiếu A sau khi pha loãng đang giao dịch tại mức 20.000 đồng/cp thì nhà đầu tư sẽ phải trả 5% thuế theo mệnh giá, tức 500 cổ phiếu sẽ bị mất 250.000 đồng thuế theo quy định mới và 100.000 đồng thuế theo quy định cũ, tổng số tiền phải chi ra là 350.000 đồng/cp.
Như vậy, để bán hết 1.000 cổ phiếu cổ tức, nhà đầu tư sẽ mất khoảng 700.000 đồng tiền thuế (nếu giá cổ phiếu duy trì ở mức 20.000 đồng/cp).
“Nếu vậy thì thà không nhận cổ tức này còn hơn”, chị Minh Hiền cho biết.
Không chỉ với các nhà đầu tư mà các thành viên thị trường cũng cho rằng đây là quy định bất hợp lý, đi ngược với đường lối của Chính phủ là khuyến khích thu hút các nhà đầu tư trong và ngoài nước tham gia vào thị trường chứng khoán.
Theo ông Huỳnh Anh Tuấn – Phó TGĐ Công ty chứng khoán Đông Á (DAS), thực tế doanh nghiệp đã phải nộp thuế thu nhập mới được chia cổ tức hoặc thưởng cổ phiếu cho nhà đầu tư thì đến lượt nhà đầu tư lại phải nộp thuế thêm một lần nữa, sẽ khiến các nhà đầu tư nản lòng.
Trước đó, đại diện Hiệp hội các nhà đầu tư tài chính Việt Nam (VAFI) cũng lên tiếng phản đối quy định này và cho rằng chỉ nên áp dụng cho các doanh nghiệp chưa niêm yết.
Lợi nhiều hơn hại?
Cũng theo ông Huỳnh Anh Tuấn, việc làm sao để thị trường chứng khoán phát huy vai trò trở thành kênh huy động vốn hàng đầu cho nền kinh tế, dần giảm bớt sự phụ thuộc vào hệ thống ngân hàng đang là bài toán trăn trở của các nhà làm chính sách.
Đến nay, thị trường chứng khoán dù sôi động nhưng quy mô vẫn rất nhỏ và cần nhiều chính sách khích lệ phát triển chứ không phải những quy định trở thành rào cản ngăn nhà đầu tư bước vào “sân chơi” này.
Thế nhưng, cần phải nhắc lại rằng, bên cạnh những ưu đãi cho nhà đầu tư một yếu tố khác cũng quan trọng không kém để hấp dẫn được nhà đầu tư tham gia thị trường đó chính là tính minh bạch.
Do vậy, khi nêu quan điểm cá nhân về mức thuế mới, ông Đặng Trần Phục, chuyên gia tư vấn đầu tư Công ty chứng khoán VNDirect cho rằng, thuế cổ tức cổ phiếu sẽ có nhiều cái lợi hơn hại bởi có thể giảm thiểu được việc các công ty kém chất lượng phát hành “tùm lum”.
Một minh chứng rõ ràng nhất của việc thị giá cổ phiếu khó tìm lại “hào quang” do doanh nghiệp có “truyền thống” chi trả cổ tức bằng cổ phiếu là FLC Faros.
Từng là một “siêu cổ phiếu” trên sàn chứng khoán với mệnh giá hơn 270.000 đồng/cp đến nay cổ phiếu ROS chỉ còn 2.220 đồng/cp (giá đóng cửa phiên giao dịch ngày 7/12/2020), tương đương “đánh rơi” gần 99,2% giá trị. Rõ ràng, tại mức giá "chỉ xuống" như hiện nay của ROS các nhà đầu tư sẽ thiệt hại khá nhiều.
Đồng quan điểm, ông Bùi Minh Quang, Trưởng phòng tư vấn đầu tư chứng khoán VPS cho biết, đối với các cổ phiếu có thị giá lớn thì 5% thuế cổ tức trên thị giá của phần phát hành thêm cũng không ảnh hưởng nhiều.
Có thể kể đến như cổ phiếu MWG của Thế giới Di động hiện đang có giá 115.000 đồng/cp, nếu chia cổ tức thì phần thuế bị đánh chỉ là trên mệnh giá 10.000 đồng/cp, tức là sẽ chỉ mất khoảng 50 đồng/cp. Còn khoản thuế 0,1% thì đương nhiên nhà đầu tư phải trả, hai khoản thuế này là hoàn toàn khác nhau.
Ngoài những ý kiến chuyên gia, là một nhà đầu tư nhưng chị Nguyễn Thị Hồng Nhung (Lai Châu) cũng tỏ ra ủng hộ sắc thuế mới bởi “có thể giúp thị trường minh bạch hơn khi chia cổ tức bằng cổ phiếu sẽ không phải là thông tin quá hấp dẫn để “đội lái” có thể dựa vào đó làm giá cổ phiếu từ đó chọn lọc được những nhà đầu tư thật sự đồng hành cùng doanh nghiệp”.
