Năm 2020 là một năm đặc biệt khi toàn Thế giới phải đối mặt với những ảnh hưởng tiêu cực của dịch Covid-19. Nhưng Việt Nam vẫn là “điểm sáng” trong khu vực khi thực hiện được mục tiêu kép – vừa kiểm soát tốn sự lây lan của dịch, vừa phát triển kinh tế - nhờ nhờ sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước, sự chỉ đạo, điều hành của Chính phủ và tinh thần đồng lòng của toàn bộ hệ thống chính trị.
Theo đó, tăng trưởng kinh tế của Việt Nam năm 2020 dự kiến trong khoảng 2,5% - 3%. Còn thị trường chứng khoán (TTCK) Việt Nam ghi nhận mức tăng trưởng ấn tưởng trong chín tháng cuối năm với nhiều kỷ lục được xác lập.
Câu lạc bộ Nhà báo Chứng khoán (VSJC) đã công bố 10 sự kiện chứng khoán nổi bật năm 2020 vào chiều 23-12.
Phục hồi ngoạn mục
Chỉ số VnIndex giảm 33,5% chỉ trong hai tháng là tháng 2 và 3-2020 - xuống mức thấp nhất trong vòng 3 năm, do ảnh hưởng của dịch Covid-19. Nhưng thị trường đã phục hồi trong chín tháng còn lại của năm 2020 với mức tăng gần 60% từ đáy, nhờ kiểm soát dịch bệnh thành công. Chỉ số VnIndex trong những ngày cuối tháng 12 cũng ở mức cao hơn 9% so với thời điểm cuối năm 2019.
Đáng chú ý, TTCK Việt Nam đã ghi nhận mức tăng trưởng mạnh nhất thế giới trong hai tháng liên tiếp là tháng 9 và 10-2020.
Số lượng nhà đầu tư mới tham gia thị trường cao kỷ lục
Diễn biến phục hồi của TTCK Việt Nam và lãi suất luôn duy trì ở mức thấp đã thu hút dòng tiền đã chảy mạnh vào kênh đầu tư chứng khoán. Kết quả, thị trường ghi nhận số lương nhà đầu tư mới cao nhất trong lịch sử với 329.452 tài khoản mở mới của đó nhà đầu tư cá nhân trong nước, tính tới hết tháng 11-2020.
 |
| Số lượng nhà đầu tư cá nhân mở mới tài khoản liên tục tăng trưởng trong năm 2020. |
Sự tham gia mạnh mẽ của các nhà đầu tư mới cũng đẩy thanh khoản thị trường tăng lên ngưỡng kỷ lục với kỷ lục tổng giá trị giao dịch đạt gần 23.562 tỉ đồng trên hai sàn HNX và HOSE vào ngày 15-6-2020. Ngoài ra, giá trị khớp lệnh cũng liên tục đạt trên 10.000 tỉ đồng mỗi phiên trong tháng 12-2020.
Tiếp tục bùng nổ trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ
Thị trường trái phiếu doanh nghiệp tiếp tục có thêm một năm “bùng nổ”, đặc biệt là trái phiếu riêng lẻ với 2.311 đợt đăng ký phát hành tính tới hết tháng 11-2020, theo số liệu từ HNX.
Có 1.970 đợt phát hành thành công với tổng giá trị phát hành thành công đạt 348.400 tỉ đồng, chiếm 68,5% tổng giá trị đăng ký. Kỳ hạn phát hành bình quân là 4,07 năm. Số doanh nghiệp phát hành thành công là 237 doanh nghiệp, đáng chú ý có 3 doanh nghiệp đã phát hành thành công 185 triệu Đô-la Mỹ trái phiếu doanh nghiệp ra thị trường quốc tế.
 |
| Năm 2020 tiếp tục là một năm bùng nổ của thị trường trái phiếu doanh nghiệp. |
Như vậy, tổng tượng phát hành thành công trái phiếu doanh nghiệp sau 11 tháng của năm 2020 đã tăng tới gần 25% so với cả năm năm 2019.
Chiếm thị phần số một trong nhóm thị trường cận biên của MSCI
Từ đầu tháng 12-2020, TTCK Việt Nam chính thức trở thành thị trường có tỷ trọng lớn nhất trong rổ các thị trường cân biên theo hệ thống phân loại của MSCI, do thị trường Kuwait được nâng hạng lên nhóm “mới nổi”.
Theo lộ trình tăng tỷ trọng, thị trường Việt Nam cuối năm 2020 sẽ đạt 15,76%, lớn nhất trong nhóm các thị trường cận biên của MSCI. Đến hết năm 2021, tỷ trọng của thị trường Việt Nam sẽ đạt 28,76%.
 |
| TTCK Việt Nam sẽ thu hút nhiều dòng vốn mới nhờ chiếm tỷ trọng cao nhất trong nhóm thị trường cận biên. |
Việc TTCK Việt Nam chiếm tỷ trọng cao nhất trong nhóm thị trường cận biên của MSCI sẽ thu hút một lượng vốn lớn từ các quỹ đầu tư bám theo chỉ số MSCI Frontier Markets 100 Index.
Thị trường phái sinh tăng trưởng kỷ lục
Thị trường chứng khoán phái sinh đã lập kỷ lục về thanh khoản trong ngày 29-7-2020 với khối lượng giao dịch đạt mức cao nhất 356.033 hợp đồng và khối lượng hợp đồng mở cao nhất đạt 52.767 hợp đồng vào ngày 10-11=2020. Hợp đồng tương lai VN30 trong năm 2020 có khối lượng giao dịch bình quân đạt hơn 163.000 hợp đồng mỗi phiên, tăng 84,27% so với bình quân năm 2019.
Số tài khoản phái sinh đạt 161.992 tính đến hết tháng 11-2020. Trong đó, số lượng mở mới trong năm 2020 là hơn 70.000 tài khoản, mức cao nhất trong vòng hơn ba năm hoạt động.
Bùng nổ dòng vốn ETF nội
Dòng vốn thụ động của nhà đầu tư trong nước và nước ngoài đãgia tăng mạnh mẽ trong năm 2020, đặc biệt là sự bùng nổ của các quỹ đầu tư ETF nội.
Các quỹ như ETF MAFM VN30, ETF SSIAM VN30, ETF SSIAM VNFIN LEAD, ETF VFMVN DIAMOND, ETF VINACAPITAL VN100 đã nhanh chóng thu hút được hàng nghìn tỉ đồng, dù mới ra đời. Nổi bật là quỹ ETF VFMVN Diamond với quy mô đạt hơn 4.000 tỉ đồng ở thời điểm cuối năm, dù mới IPO vào tháng 5-2020 với hơn 100 tỉ đồng. Còn các quỹ như PYN Elite Fund hay CTBC Vietnam Equity Fund cũng rót vốn vào các quỹ ETF nội.
Đáng chú ý, các quỹ ETF niêm yết ở sàn HOSE đã được nhà đầu tư nước ngoài mua ròng xấp xỉ 4.000 tỉ đồng trong giai đoạn từ đầu năm đến giữa tháng 12-2020, theo thống kê của Sở Giao dịch chứng khoán TPHCM.
Yêu cầu tổ chức khai và nộp thuế thay cho cá nhân nhận cổ tức bằng chứng khoán làm nóng thị trường
Theo Nghị định 126/2020 quy định chi tiết thi hành Luật Quản lý thuế có hiệu lực từ ngày 5-12-2020, tổ chức sẽ phải khai thuế thay và nộp thuế thay cho các đối tượng, gồm: cá nhân nhận cổ tức bằng chứng khoán; cá nhân là cổ đông hiện hữu nhận thưởng bằng chứng khoán; cá nhân được ghi nhận phần vốn tăng thêm do lợi tức ghi tăng vốn; cá nhân góp vốn bằng bất động sản, phần vốn góp, chứng khoán.
Quy định này đã nhận được nhiều ý kiến phản hồi từ nhà đầu tư trên thị trường. Có nhà đầu tư cho rằng, việc đánh thuế đối với cổ tức, cổ phiếu thưởng chưa đúng bản chất vì cổ tức được trả bằng cổ phiếu hay cổ phiếu thưởng không phải là một khoản đầu tư sinh lời.
Còn các công ty chứng khoán cũng vướng mắc trong việc ghi nhận thông tin số lượng chứng khoán có được từ việc chia thưởng hay trả cổ tức bằng cổ phiếu, trong khi thời gian từ lúc Nghị định này được công bố lấy ý kiến tới khi có hiệu lực rất ngắn.
Hoàn thiện các văn bản hướng dẫn Luật Chứng khoán
Trên nền tảng Luật Chứng khoán 2019 đã được Quốc hội thông qua, cơ quan quản lý đã khẩn trương hoàn thiện một văn bản hướng dẫn luật trong năm 2020 để kịp thời thực thi từ ngày 1-1-2021.
Hệ thống văn bản pháp lý về chứng khoán, cùng Luật Đầu tư, Luật Doanh nghiệp được kỳ vọng sẽ góp phần cải thiện chất lượng hàng hóa, chất lượng các doanh nghiệp trên TTCK, thu hút vốn đầu tư của nhà đầu tư trong và ngoài nước. Đồng thời, giúp nâng cao năng lực, chất lượng hoạt động của các chủ thể tham gia thị trường, tăng tính công khai, minh bạch, bảo đảm cho thị trường hoạt động bền vững, an toàn, chuyên nghiệp, hiện đại.
Năm 2020, TTCK Việt Nam ghi dấu mốc lịch sử khi tròn 20 năm mở cửa hoạt động từ ngày 20-07-2000 chỉ với hai loại cổ phiếu, sáu công ty chứng khoán và vài nghìn nhà đầu tư. Đến nay, TTCK Việt Nam sở hữu quy mô vốn hóa gần 200 tỉ đô la Mỹ, trong đó gần 30 doanh nghiệp niêm yết có vốn hóa trên 1 tỉ đô la. Các cấu phần thị trường đã đầy đủ, các sản phẩm đầu tư dần trở nên đa dạng, thu hút trên 2,7 triệu nhà đầu tư mở tài khoản.
Khung pháp lý trên TTCK được hoàn thiện liên tục với ba thế hệ Luật Chứng khoán.
Luật Chứng khoán mới sẽ có hiệu lực từ 1-1-2021 sẽ tạo nền tảng pháp lý minh bạch, tiên tiến, thúc TTCK phát triển và hội nhập. Sở GDCK TPHCM – nơi đầu tiên khai mở giao dịch chứng khoán tại Việt Nam – được ghi nhận bằng với trên 80% doanh nghiệp niêm yết đã thực hiện tăng vốn điều lệ sau khi niêm yết. Trong đó, một số công ty có mức tăng vốn điều lệ cao, gồm Công ty cổ phần Vincom (mã chứng khoán: VIC) với mức tăng vốn là 43 lần; Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam (mã chứng khoán: VCB) với mưc tăng vốn là 33 lần; Công ty cổ phần Cơ điện lạnh (mã chứng khoán: REE) với mức tăng vốn là 21 lần; Công ty cổ phần Sữa Việt Nam (mã chứng khoán: VNM) với mức tăng vốn là 11 lần.
Tổng giá trị huy động thông qua phát hành thêm trên thị trường cổ phiếu kể từ năm 2000 đến nay ước đạt hơn 295.000 tỉ đồng với 834 đợt phát hành. Trong đó, mức huy động trong giai đoạn tái cấu trúc nền kinh tế (2010-2015) tăng hơn năm lần so với giai đoạn 2004-2009.
Quốc hội đồng ý “giải cứu” Vietnam Airlines
Quốc hội đã nhất trí với đề nghị của Chính phủ về các giải pháp tháo gỡ khó khăn cho Tổng công ty Hàng không Việt Nam (Vietnam Airlines) do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19. Theo đó, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam được phép tái cấp vốn và gia hạn không quá hai lần cho tổ chức tín dụng để cho Vietnam Airlines vay 4.000 tỉ đồng với lãi suất 4% mỗi năm nhằm phục vụ hoạt động sản xuất, kinh doanh.
Ngoài ra, Vietnam Airlines được phép chào bán thêm cổ phiếu cho cổ đông hiện hữu để tăng vốn điều lệ thêm 8.000 tỉ đồng. Quốc hội cũng yêu cầu Chính phủ giao Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn nhà nước (SCIC) thay mặt Chính phủ đầu tư mua cổ phiếu tại Vietnam Airlines thuộc quyền mua cổ phần của cổ đông nhà nước.
